Terugblik

Terugblik 

In deze rubriek ga ik terug in de tijd en vertel over mijn ervaringen, aanvaringen, belevenissen en gebeurtenissen die voor mij in mijn muzikale leven een belangrijke, minder belangrijke of zomaar een verrassende nietige gebeurtenis waren.

Dit wordt geen biografie en men zal tevergeefs zoeken naar negatieve of verdraaide beschrijvingen van personen of zaken.

(wt. october 2011).

Concert..... 

Maart 2011, concert te Roermond. Dit concert in het stadhuis te Roermond was een soloconcert in dialoog met het publiek en ik speelde alle fluiten van piccolo tot contr’alto met muziekstukken die gecomponeerd waren voor de fluit alleen, dus zonder begeleiding. De ruimte, de binnenkomsthal, met een prachtige akoestiek, leende zich zeer goed om met klankkleuren in alle schakeringen te werken. Dit soort akoestiek werkt voor het gehoor gelijk een vergrootglas voor het oog: de fijnste details worden zichtbaar, in dit geval hoorbaar, hetgeen de toehoorders zeer bekoorde. Ook het feit dat er een dialoog ontstond tussen uitvoerder en publiek, tussen de muziekstukken door, zorgde voor een aparte belevenis beiderzijds.

Maar wat voor mij het belangrijkste was, is het feit dat ik dit concert kon realiseren! Mentaal was ik sterk genoeg maar op het fysieke vlak bekeken was ik zeer zwak, uitermate zwak. Drie weken voor deze uitvoering kon ik mijn armen met moeite nog maar vijf minuten hooghouden, dat wil zeggen dat ik niet langer dan vijf minuten kon spelen en die vijf minuten waren dan ook nog niet eens een plezier! Maar ik had geluk! Enkele maanden daarvoor maakte ik kennis met de natuurgeneeskundige praktijk van mevrouw Daniëlle Sampermans. Door haar geduldige behandelingen gedurende de drie weken voor het concert, is het mij alsnog gelukt een geslaagde uitvoering te geven!

De juiste mensen, op de juiste plaats, op het juiste moment!

Dit is een belangrijke voorwaarde in tijden en omstandigheden waar het erop lijkt dat je in een draaikolk zit die je meesleurt de diepte in!

Zo ook met Sarah Mareels  die als leerlinge aan het Conservatoire Royal de Liège aan mijn gedragingen zag en bemerkte dat ik gehoorproblemen had. Wij kwamen in gesprek en zij adviseerde mij contact op te nemen met oorarts Dr. Peter Muller in Rochefort, (België). Op mijn vraag waarom deze oorarts mij wel helpen kon en die vorige zes niet, zei ze heel fijntjes: “omdat deze oorarts mij ook geholpen heeft”! Dank je wel Sarah.

Zo kwam ik dus bij Dr. Muller, een fijngevoelig iemand met een uitstekende culturele achtergrond en die een opleiding zang gevolgd heeft. Door zijn behandelingen kreeg ik weer evenwicht in mijn hoofd en rust in mijn lijf. En wat ook zeer belangrijk is, het is een arts die volledig achter zijn patienten staat en daar ook naar handelt. Dit geeft een gevoel van zekerheid en stabiliteit. Dr. Muller zorgde er voor dat ik de decibellenwerken zoals b.v Schostakovitch en Mahler kon vermijden en had er een belangrijk aandeel in dat ik op mijn zestigste bij het orkest op een voordelige manier op non-actief werd gezet. Het resultaat hiervan was, dat er langzaam maar zeker, om het met de woorden van Dr. Muller te zeggen, een positieve regressie plaats vond, dus terug naar een betere toestand. Dit heeft mij muzikaal gezien gered!

Adriaan Bonsel, Musicus (1918 – 2011).

Het verzoek van het Nederlands Fluit Genootschap om als oudleerling van Adriaan Bonsel een artikel te schrijven voor het tijdschrift Fluit over Adriaan Bonsel als leraar, is voor mij zowel een uitdaging als ook een voldoening om met mijn kennis en ervaring van nu terug te kijken naar een periode die voor mij zeer belangrijk en doorslaggevend is geweest.

Mijn fluitstudie ben ik begonnen aan het Maastrichts Conservatorium bij de heer Martin Lahey, eerste fluitist van het Limburgs Symfonie Orkest. Een sympathieke ouderwetse leraar die het hele etudeboek Bouquet des tons van Fürstenau uit het hoofd met mij meezong terwijl ik het speelde! Maar ik ging in militaire dienst en mijn leraar met pensioen. Zodoende had ik de tijd om naar een andere leraar uit te kijken. Na veel luisteren naar fluitisten, ook over de radio, en goed advies van andere musici, viel de keuze op Adriaan Bonsel,leraar aan het Utrechts Conservatorium maar tevens ook 1e fluitist van het Radio Filharmonisch Orkest, en in verschillende kamermuziekensembles. Hij was niet alleen uitvoerend musicus maar ook een zeer bekwaam componist.

Vijf jaren lang, zo ongeveer van 1965 tot 1970, heb ik met veel plezier en voldoening les gevolgd bij dhr. Bonsel met als resultaat Onderwijsakte B, Orkestspel met aantekening piccolo en Solospel met onderscheiding.

Zijn manier van lesgeven was niet dwingend in de zin van je moet dit zus of zo spelen, maar eerder op de manier van, probeer dit eens op verschillende manieren en kijk wat het beste bij jou past. Dat werd dan ook vergeleken en was zeer opbouwend en verrijkend. Daardoor konden zijn leerlingen ieder hun eigen personaliteit ontwikkelen, er was dus geen “Bonselschool” maar meer een universeel muzikaal en goed onderlegd fluitspel zonder poespas of branie.

Wat ook in de lessen steeds naar voren kwam was zijn kennis en ondergrond, niet alleen fluitistisch, maar ook zijn intellectuele gaven, inzicht en gevoel voor cultuur, actualiteit en andere belangrijke zaken. Hierdoor kreeg je vanzelf impulsen om ook verder te kijken dan je eigen straatje.

In de lessen kwamen alle stijlrichtingen en hun interpretatie aan bod, ook de toenmalige moderne muziek van onder andere Stockhausen en Boulez. Maar wat mij het meest bijgebleven is, dat waren de lessen over de interpretatie van de sonates van J.S. Bach. Die stukken waren voor mij toen ook helemaal nieuw. Die had ik nog nooit gehoord! Het was heel spannend om die uit te voeren. Ook nu als ik ze speel is het nog altijd met meestal dezelfde aantekeningen van toen!

Hij speelde die vaak voor op zijn houten fluit. Die klonk zeer karakteristiek. Later, ook in het orkest, speelde hij een zilveren Mehnert.

Een andere sterke kant als leraar was het feit dat hij zijn leerlingen tijdens de les op de piano begeleidde, ook de moeilijke stukken! Ik herinner mij nog zeer goed dat ik apetrots was dat ik Introduction und Variationen van Schubert na intensieve studie best wel goed kon spelen en dat nog liet blijken ook. Toen zei meneer Bonsel heel fijntjes: “zal ik je even begeleiden?” En dat deed hij, met alle variaties, zonder iets weg te laten!

Als componist heeft Adriaan Bonsel ook voor het fluitonderwijs gecomponeerd o.a. Method for group instruction, en voor concertoptredens o.a. Acht Concert Etudes, Souvenir, Elegie, allen voor fluit alleen en Anthriscus Sylvestris (Fluitekruid) voor groot fluitensemble. Dit is slechts een onvolledige opsomming.

De laatste les kreeg ik twee jaren geleden toen ik bij hem op bezoek was en ik zijn compositie Elegie voorspeelde. Dat lukte niet zo naar verwachting.Maar zei hij heel enthousiast, “die riedeltjes, die riedeltjes, die klonken heel goed, die waren prachtig”. Die riedeltjes dat was mijn inspeelritueel en die klonken geweldig. Op hoge leeftijd had hij dus nog een zeer goed muzikaal gehoor!

Maar was dat werkelijk de laatste les? Nee, ik geloof van niet. Vaak luister ik nog naar de CD van Nederlandse fluitisten die het Nederlands Fluit Genootschap uitgebracht heeft onder de naam Fluitfestival 2002 waar hij te beluisteren is in het Blaaskwintet nr.2 van A. Meulemans en waar hij tevens zijn compositie “Elegie voor fluit solo” ten gehore brengt. Dan denk ik toch onwillekeurig: Adriaan Bonsel… Primus inter pares…..

(Willem Tonnaer)