Circular Breathing

Circular Breathing

Willem Tonnaer playing the alto flute.

Circular Breathing

Rondademen, beter bekend onder de naam circular breathing is een zeer eenvoudige techniek die moeilijk aan te leren is. Het rondademen bestaat al vele honderden, misschien wel duizenden jaren.Het werd al gebruikt  onder andere door de autochtone australische didgeridoospelers, bij  chineesche muzikanten is het ook al eeuwen lang in gebruik en glasblazers passen deze techniek  ook toe.

Circular breathing is in zich niet noodzakelijk maar het is wel zeer handig als men het goed beheerst en het geeft ook tijdens het musiceren een grote zekerheid en mentale steun want men weet dat men in geval van nood de eindjes aan elkaar kan knopen. Dit is natuurlijk ook voor de niet meer zo jongere fluitist een goed vooruitzicht. Dit alles heb ik eens een  bekende medisch adem-specialist die rondademen maar onnodig vond tevergeefs geprobeerd duidelijk te maken!

Mijn techniek

Voor de duidelijkheid: in- en uitademen tegelijkertijd gaat niet! Tegelijkertijd inademen en uitblazen wel! Als u wilt inademen tijdens het blazen moet u er voor zorgen dat de longen  niet leeg zijn en de mondholte vol is met lucht en dat het strottenhoofd zich in een zeer lage positie bevindt zoals bij het vormen van een donkere lage langgerekte klinker ooooohhh. Tijdens het blazen is de verbinding van de luchtweg naar de neus gesloten. Door een beweging met  bijvoorbeeld de zwevende ribben (de onderste ribben die niet aan het borstbeen vastzitten) te maken tijdens het blazen wordt deze luchtweg  door binnenstromende lucht geopend terwijl u de lucht die zich nog in de mondholte bevindt door verkleining van deze mondholte naar buiten stuwt. Dat is alles!........!

Hoe kan men dit aanleren?

Er is maar één manier om rond te ademen, maar er zijn verschillende technieken die men kan toepassen. De hierboven beschreven techniek is er een van. Eigenlijk gaat het om het vermijden van een reflex namelijk dat het blazen stopt bij het inademen. Men kan het vergelijken met het kinderspelletje drinken zonder te slikken. Zo gauw als je water in de mond voelt ga je slikken. Als je die reflex onderdrukt dan kun je een waterstraaltje door je keel gieten zonder te slikken. Probeer het maar eens.

Stap 1

De gemakkelijkste  manier om het rondademen te leren is door met een rietje in  een flesje met water, voor driekwart gevuld, te blazen. Adem steeds door de neus in met behulp van de zwevende ribben of door zich een beetje uit te rekken.  Doe dit gedurende langere tijd, ontspan het lichaam en maak bolle wangen door ze op te vullen met lucht, ze komen los van het gebit. Ook komt er lucht tussen de lippen en de tanden. Dit  wordt het luchtoverbruggingsvoorraadje. Ga langzaam op en neer met het rietje in het water en u zult bemerken  in uw lichaam dat met het naar beneden gaan een steeds grotere tegendruk ontstaat en met het naar boven gaan een kleinere. Die tegendruk hebben we straks nodig bij het rondademen.

Circular Breathing

Willem Tonnaer, with bottle and flute.

 

Stap 2

Als u dit enige tijd gedaan heeft en er mee vertrouwd bent komt de volgende stap, zonder flesje en rietje. Ga een beetje ineen gedoken staan waardoor er zich nog maar weinig lucht in de longen bevindt. Vervolgens  rekt u zich uit met de mond gesloten. U zult bemerken dat er nu vanzelf lucht door de neus naar binnen stroomt. Blaas deze lucht uit door de mond en u bemerkt dat de luchtweg naar de neus weer gesloten is. Bij het uitblazen duikt u weer een beetje in elkaar en dan rekt u zich weer uit met de mond gesloten en de luchtweg van de neus naar de longen is weer vanzelf geopend en de lucht stroomt automatisch naar binnen. Bent u hieraan gewend dan hetzelfde oefenen  met het flesje.

Stap 3

Weer in het flesje blazen, de mond met lucht vullen (wangen uitzetten, strottenhoofd in lage positie)dan stoppen met blazen en vervolgens de lucht die zich noch in de mond bevindt door het verkleinen van de mondholte langzaam naar buiten stuwen. Dit een aantal keren achter elkaar herhalen.

Stap 4

Beheerst u de voorgaande oefening dan doen we in stap 4 weer hetzelfde. Maar……. tijdens het naar buiten stuwen van de lucht door verkleining van de mondholte rekt u zich uit waardoor er weer vanzelf lucht naar binnen stroomt die u vervolgens weer naar buiten blaast door langzaam weer een beetje ineen te duiken enzovoort. De luchtbelletjes in het flesje blijven borrelen..en borrelen…en borrelen. Dit is Circular Breathing! Probeer vervolgens ook met verschillende tegendruk, zwevende ribben of een beetje uitrekken enz. om te ontdekken wat het meest geëigend voor u is om de goede reflexen aan te leren.

Stap 5

U kunt nu ook op de dwarsfluit beginnen maar omdat daar bijna geen tegendruk is, is het gemakkelijker om het eerst op een  “oude” blokfluit of een blikken fluitje (penny whistle) te oefenen. Om de spieren van het embouchure niet te vermoeien is het gemakkelijker om de blokfluit te nemen en er de tanden op te zetten zodat het niet nodig is om de fluit met de lippen “vast te houden”. Doordat alles nog vreemd en nieuw is wordt er te veel  onnodige spierspanning gebruikt waardoor er een grote vermoeidheid optreedt en deze ten koste gaat van de toonvorming op de dwarsfluit. Het zijn niet alleen de spieren van het embouchure maar ook bijvoorbeeld de tussenribspieren en rug- en armspieren die in het begin onnodige inspanningen en werkzaamheden verrichten. In het begin moet men veel geduld hebben en het resultaat niet afdwingen, dat komt vanzelf wel. Het is beter om met hogere tonen te beginnen vanwege de weerstand (tegendruk) en niet te lang achter elkaar proberen.

Als u dit stadium met goed gevolg doorlopen heeft dan komt de dwarsfluitfamilie aan de beurt. Het gemakkelijkste is het om met de piccolo te beginnen, bijvoorbeeld met klinkend D-4 als flageolet met de greep van D-2 (alles dicht!). Dit heeft als voordeel dat er meer tegendruk is en de toon zachter. Gaat dit behoorlijk dan komen ook andere tonen aan de beurt. Op de dwarsfluit is het goed om eerst met het kopstuk te oefenen, uiteinde gesloten houden en overblazen, daarna met het kopstuk open en vervolgens met  gehele instrument. Daarna oefenen met een eenvoudig melodisch fragment en vervolgens met een toonladder. Dit alles uitbreiden in tijdsduur van een halve minuut naar 1-2-3 of meer minuten door middel van toonladders en zelf geïmproviseerde melodieën. Door uit het hoofd te spelen leert men gemakkelijker het rondademen. Mijn record is 20 minuten met toonladders, drieklanken en melodieën tijdens het televisie kijken naar een natuurfilm zonder geluid maar met ondertiteling.

In het begin is het gemakkelijker om met bolle wangen te oefenen maar later als alles vertrouwd is kan het gebruik van de bolle wangen achterwege blijven door intensiever gebruik van het strottenhoofd (zie video). Dit voorkomt ook het lelijke aanzicht van een opgeblazen kikker. Het inademen bij circular breathing moet geheel geruisloos geschieden.

Wat is het doel van rondademen tijdens het musiceren? Op de eerste plaats moet het geen circusattractie zijn zo in de trand van “kijk, ik kan dat óók!” Er zijn miljoenen mensen die dat kunnen. Het rondademen is een uitkomst, en zeker voor de fluitist, om de eindjes aan elkaar te knopen en gemakkelijk van de ene frase naar de andere frase te geraken zonder iedere frase te moeten onderbreken. Kunt u dat niet op een muzikale wijze verwerkelijken, dan laat het maar achterwege want u beheerst de techniek nog niet voldoende en het publiek wordt er alleen maar onrustig van. Noodgedwongen moet u dus de frase onderbreken om te ademen. Ook dit kan op een muzikale manier!

Op internet heb ik bemerkt dat er voor- en tegenstanders zijn wat het rondademen betreft. Voorstanders zijn diegenen die het beheersen, tegenstanders zijn diegenen die er niets, of niet veel van terecht brengen of het niet willen leren. Circular breathing is niets meer of minder als een andere vorm van gewoon ademen: je blaast door de mond uit en ademt door de neus in. Alleen: je ademt door de neus in als de longen nog niet leeg zijn en er zich nog lucht in de mond bevindt. Ook vanuit esthetisch oogpunt is er niets op tegen want er valt niets te zien of te horen in vergelijking met “normaal” ademen”. Is dit wel het geval dan is dat geen reden om het circular breathing te veroordelen, maar wel de persoon die door zijn onkunde het rondademen in een kwalijk daglicht stelt. Nogmaals: bolle wangen, snurken, stuiptrekkingen en dergelijke zijn helemaal niet nodig.

Dit artikel wordt regelmatig vernieuwd en aangevuld. Verder houd ik mij aanbevolen voor opmerkingen en aanmerkingen ter verbetering en verduidelijking. Heeft u vragen dan kunt u ook altijd kontakt opnemen.

(english translation next week, or have a look at: www.breathing.com) 

Veel succes,

Willem Tonnaer. 

Willem Tonnaer. 14.04.2021 18:11

Antwoord aan H. Crooymans: Om van het snurken af te geraken heb ik inderdaad enkele onderdelen van circular breathing benut. Wordt vervolgt... WT.

H. Crooymans 13.04.2021 20:47

Het schijnt ook goed te helpen om snurken ‘af te leren’
Heb je daar ook ervaringen van gehoord?

LarsLebens 09.12.2014 15:46

Hoi Willem, Leuk filmpje, ik moet dat ook eens gaan proberen. Leuk om te beheersen. Hoe lang heb jij erover gedaan om het te beheersen?

groetjes van Lars

Willem Tonnaer 09.12.2014 16:21

Hallo Lars. De basis had ik binnen drie weken te pakken, maar het uitbreiden, en gemakkelijk toepassen duurde dan nog zes maanden. Groeten, Willem.

Gerda Kwakkel 08.05.2014 12:14

wat interessant dit....ik acht dat dit alleen bij hobo kon,maar dus ook bij fluit

Willem Tonnaer 24.06.2015 07:46

Dag Gerda, bij deze een zéér laat antwoord : circulair breathing gaat bij alle blaasinstrumenten. Didgeridoospelers hebben geen keuze, die moeten het beheersen.

Joan Handels 09.04.2014 11:36

Klinkt hier heel eenvoudig. Het leek voor mij onmogelijk, maar zodra ik weer thuis ben, ga ik het tóch weer proberen! Bedankt!

Willem Tonnaer 11.04.2014 22:56

Hallo Joan, heel veel succes. Groeten. Willem.

Nieuwe reacties

31.03 | 14:30

Superieur op dwarsfluit maar ook als docent. Je werkt vanuit de mogeli...

17.08 | 20:51

Hallo Erik, die foto heb ik nog altijd. Die van jou in facebook kan ik ...

17.08 | 20:36

Hallo Erik, ik zit niet meer op facebook want het kost mij te veel energ...

25.07 | 19:25

Ik moest ineens weer aan je denken toen ik deze foto zag, alleen zat jij toe...